Şimdi Arayın
Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde istihdam edilen Uzman Erbaşlar en çok sayıya sahip personel grubudur. Türk Silahlı Kuvvetleri için son derece önemli olan Uzman Erbaşlar, en fazla şehit ve gazi sayısına sahiptir. Uzman erbaş sayısının ve uzman erbaş olma talebinin bu kadar fazla olması sebebi ile idareyi hukuka aykırı olarak sözleşme fesih işlemleri yapmaktadır. Bugüne kadar gördüğümüz idarenin sözleşme fesih işlemlerinin birçoğu İdare Mahkemeleri tarafından iptal edilmektedir.
Uzman Erbaş Kime Denir
Uzman Çavuş: En az lise veya dengi okul mezunu çavuşlar veya en az ilköğretim okulu mezunu olup, muvazzaflık hizmetini çavuş rütbesi ile tamamlayanlardan, muvazzaflık hizmetini müteakip Türk Silahlı Kuvvetlerinin devamlılık arz eden teknik ve kritik görev yerlerinde veya çavuş kadro görev yerlerinde, 6269 Sayılı Uzman Erbaş Kanunu esaslarına göre istihdam edilenler ile yönetmelikte belirtilen esaslara göre uzman onbaşılıktan uzman çavuşluğa geçirilenleri,
Uzman Onbaşı: En az ilköğretim okulu veya dengi okul mezunu olup, muvazzaflık hizmetini müteakip, Türk Silahlı Kuvvetlerinin devamlılık arz eden teknik ve kritik uzmanlık görev yerlerinde istihdam edilenleri,
Uzman Erbaş: 6269 Sayılı Uzman Erbaş Kanunu hükümlerine göre istihdam edilen uzman çavuş ve uzman onbaşıları ifade eder.
Uzman Erbaşların sözleşmelerinin fesih gerekçeleri 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu 12. Maddesinde belirtilmiştir. Uzman Erbaş Kanunu ve sair kanunlar özelinde 12. Maddeyi inceleyeceğiz.
Uzman Erbaş Sözleşme Fesih Sebepleri
3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu 12. Maddesi Başarı gösteremeyenler ve ceza alanlar başlığı ile uzman erbaşları sözleşme fesih hallerine değinilmiştir.
1-Göreve İntibak Edemeyen ve Ayrılmak İsteyen Uzman Erbaş
Sözleşmenin imzalanmasından sonra ilk beş aylık intibak dönemi içerisinde göreve intibak edemeyenler ile ayrılmak isteyenlerin sözleşmeleri feshedilerek, Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı geri alınır.
İntibak edememe halleri
İlk beş aylık intibak dönemi içerisindeki uzman erbaşlardan;
a) İlgili mevzuatında personelin vazife, ödev ve sorumlulukları olarak düzenlenen hususlara riayet etmedikleri rapor, tutanak ve her türlü belge ile sabit olanlar,
b) En az iki disiplin amirinden toplam üç defa veya daha fazla disiplin cezası alanlar,
c) Verilecek intibak eğitimlerinden başarısız olduğu sınav notu ile tespit edilenler,
ç) Uzman Erbaş Kanununda düzenlenen ve görevde başarısız olma veya kendilerinden istifade edilememe halleri bulunanlar, intibak edememiş sayılırlar ve sözleşmeleri feshedilir.
2- Görevde Başarısız Olma ve Kendisinden İstifade Edilememe
Görevde başarısız olan veya kendilerinden istifade edilemeyeceği anlaşılan uzman erbaşların, barışta sözleşme sürelerine bakılmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar, yedekte er kaynağına alınırlar.
Görevde başarısız olma, intibak edememe ve kendilerinden istifade edilememe hallerinde yapılacak işlemler, çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
Görevde başarısız olma halleri
Uzman erbaşlardan;
a) Atış, spor ve eğitim faaliyetlerinde ilgili mevzuatında öngörülen standartlara ulaşamayanlar,
b) Harekât, operasyon, iç güvenlik, hudut ve kolluk/asayiş görevleri ile kadro görevinin gereklerini yerine getirmede yetersizlik veya isteksizlik göstererek vazifeyi yahut birliğin emniyetini tehlikeye düşürenler veya görevin yapılmasını aksatanlar,
c) Atandıkları kadro görev yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun süreli bir kurs veya eğitimde başarısız olanlar,
bu durumlarının rapor, tutanak ve her türlü belge ile kanıtlanması halinde görevde başarısız sayılırlar ve sözleşmeleri feshedilir.
Kendilerinden istifade edilememe halleri
Uzman erbaşlardan;
a) Mücbir sebepler hariç gelirinin çok üstünde borçlanmaya düşkün olan ve bu borçlarını ödememeyi alışkanlık haline getirenler,
b) Görevine, sosyal ve aile yaşantısına zarar verecek derecede menfaatine, içkiye, kumara düşkün olanlar veya Türk Silahlı Kuvvetlerinin, Jandarma Genel Komutanlığının veya Sahil Güvenlik Komutanlığının itibarını sarsacak şekilde yüz kızartıcı, utanç verici veya toplumun genel ahlak yapısına aykırı fiillerde bulunanlar,
c) Devletin, Türk Silahlı Kuvvetlerinin, Jandarma Genel Komutanlığının veya Sahil Güvenlik Komutanlığının manevi şahsiyetine zarar verecek nitelikte suç veya disiplinsizlik teşkil eden tutum, davranış veya fiillerde bulunanlar,
ç) İntihara teşebbüs eden, kendisini veya bir başkasını kasten hizmete yaramayacak hale getiren ve getirtenler, kasten veya silah kullanımına yönelik mevzuat, talimat ya da emirlere açıkça aykırı olacak şekilde ateşli silah ile kendisini veya başkasını yaralayanlar,
d) Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri yapan veya kullanan, bunların yapılmasına, kullanılmasına, saklanmasına, nakledilmesine, yakalanacağı sırada ortadan kaldırılmasına, satılmasına veya satın alınmasına aracı olan, kullanılmasını kolaylaştıran ya da özendirenler,
e) Mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içinde toplam yedi gün ve daha uzun süre göreve gelmeyenler,
f) Türk Silahlı Kuvvetlerinde komando birliklerinde görev yapmak üzere Komando branşında istihdam edilmek üzere temin edilenlerden en az dört yıl hizmet süresini tamamlamadan, vazifenin sebep ve tesiri nedenleri hariç, komando niteliğini kaybettiği yönünde sağlık kurulu raporu alanlar,
g) Uzman erbaş olmak için gerekli nitelik ve şartlardan herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılan veya sözleşme süresi içinde bu niteliklerinden herhangi birini kaybedenler,
bu durumlarının rapor, tutanak ve her türlü belge ile kanıtlanması halinde kendinden istifade edilemeyecek personel sayılırlar ve sözleşmeleri feshedilir.
90 Gün Rapor Sözleşme Feshi
Uzman Erbaş Kanunu 10. Maddesinde ayrıca bir sözleşme fesih sebebinden bahsedilmektedir. Bu durum daha çok 90 gün rapor alan uzman erbaşların sözleşme feshi olarak ifade edilmektedir.
Uzman erbaşlar ve bunların bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin tüm sağlık işlemleri hakkında, 4/1/1961 tarihli ve 211 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu hükümleri uygulanır. Ancak, uzman erbaşların hava değişimi ve istirahat süresinin toplamı, tedavi süresi hariç olmak üzere istirahat ve hava değişiminin başladığı tarihten geriye doğru son bir yıl içerisinde üç ayı geçemez. Sürenin hesaplanmasına en son alınan hava değişimi ve istirahat süresi dahil edilir. Hava değişimi ve istirahat süresi üç ayı geçenlerin Türk Silâhlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir.
Bunlardan barışta ve savaşta görev esnasında veya görev dışında görevlerinden dolayı bir saldırıya veya kazaya uğrayan veya bir meslek hastalığına yakalananların, iyileşinceye kadar ilişikleri kesilmez, izinli sayılırlar.
Ayrıca, kanser, tüberküloz, kronik böbrek yetmezliği ile ruh ve sinir hastalıkları gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananlar, sağlık kurulları raporlarında gösterilecek lüzum üzerine, toplam olarak ve fiilen üç yılı geçmemek şartıyla tedavi, istirahat veya hava değişimine tabi tutulabilir ve bunların da ilişikleri kesilmez.
90 gün rapor sebebi ile sözleşme fesih işlemi gerçekleştirilmiş ise ve yukarıda sayılı durumlar söz konusu ise mutlaka iptal davası açmalısınız. Açılacak iptal davası sonucunda sözleşme fesih işlemi ortadan kalkacak ve mesleğinize kaybettiğiniz kazançları faizi ile alarak geri döneceksiniz. 90 gün rapor sonucu sözleşmeniz feshedilmiş ise bizlerle iletişime geçebilir, daha ayrıntılı bilgi edine bilirsiniz.
3-Kademe İlerlemesi Yapamayanlar
Uzman Erbaşlardan almış oldukları sicile göre kademe ilerlemesi yapamayanların sözleşmeleri feshedilir. Uzman Erbaşların kademe ilerlemesi kanunun 9. Maddesinde düzenlenmiştir.
Derece yükselmesi, kademe ilerlemesi ve uzman onbaşılıktan uzman çavuşluğa terfi
Uzman erbaşların;
a) Kademe ilerlemesi yapabilmesi için;
1) Bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması,
2) O yıl içinde olumlu sicil almış olması,
3) Bulunduğu derecede ilerleyebileceği bir kademenin bulunması şarttır.
Uzman Erbaşların kademe ilerlemesi yapabilmesindeki en önemli unsur sicil notunun olumlu olup olmamasıdır. Özellikle keyfi verilen sicil notları sonucu uzman erbaşların sözleşmeleri feshedilmektedir. Bundan dolayı Uzman Erbaşların Sicil İptal Davası konusunda da bilgi sahibi olup olumsuz verilen sicil puanlarına da itiraz etmelerini önermekteyiz.
4-Ceza Alanlar
Uzman Erbaşlar, adli makamlar tarafından verilmiş olan bazı cezalar ile karşı karşıya kaldıklarından sözleşmelerinin feshedileceği Uzman Erbaş Kanununda belirtilmiştir.
Verilen ceza, ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse veya affa uğrasa dahi;
1) Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasniî, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabiî mukarenet, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma,
Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçlarından dolayı mahkûm olanların,
2) Askerî Ceza Kanununun 148 inci maddesinde yazılı suçlardan mahkûm olanların sözleşmeleri feshedilir.
Bu iki madde açısından da en önemli unsur, Uzman Erbaş hakkında HAGB kararı verilmiş olsa bile sözleşmesinin feshedileceği karara bağlanmıştır. Açıkçası bu maddenin Anayasaya ve hukuk devletinin işleyişine uygun olmadığı kanaatindeyiz. Zira HAGB kararı sonucu henüz ortada maddi hukuk açısında bir hüküm bulunmamaktadır. Beş yıllık denetim süresi içerisinde herhangi bir suçtan ceza almayan kişi için hüküm açıklanmayacaktır.
Bu sebeple ortada henüz doğmamış ancak askıda bekleyen bir hüküm sebebi ile uzman erbaşın sözleşmesinin feshedilmesi hukuka ve hakkaniyete aykırı olacağı kanaatindeyiz. HAGB sonucunda gerçekleşen sözleşme fesih işlemi için mutlaka iptal davası açılması gerektiği kanaatindeyiz.
Taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adlî veya askerî mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûm olanların sözleşmeleri feshedilir.
5-Disiplin Cezası Alma
Son olarak verilen de dahil olmak üzere, kararın kesinleştiği tarihten itibaren geriye doğru son bir yıl içinde toplamda otuz gün ve daha fazla oda hapsi veya hizmet yerini terk etmeme cezasına mahkûm olanların veya en son aldığı disiplin cezasından geriye doğru son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası alanların sözleşmeleri feshedilir.
Hizmet yerini terk etmeme cezası; personelin mesai bitiminden sonra görev yaptığı yerden ayrılmayıp resmî daire, kışla, eğitim alanları ile sair yerlerdeki hizmetine devam etmesidir. Bu ceza disiplin amirleri tarafından ekli sayılı çizelgeye göre; disiplin kurulları tarafından dört ila on güne kadar verilebilir. Ceza verilen personel için uygun bir yatma yeri tahsis edilir. Tatil günlerinde cezanın yerine getirilmesine ara verilir. Cezanın yerine getirilmesi sırasında, hizmete ilişkin hâller hariç, günde toplam bir saati geçmemek üzere ziyaretçi kabul edilebilir.
Hizmet yerini terk etmeme cezasını gerektiren disiplinsizlikler
- Emre itaatsizlik
- Kısa süreli kaçmak
- İzin süresini geçirmek
- Hizmete mahsus eşyaya zarar vermek
- Hediye istemek veya borç almak
- Maiyetinin disiplinsizliği hakkında soruşturma yapmamak
- Asta kötü muamele yapmak
- Nöbet talimatına aykırı hareket etmek
- Hoşnutsuzluk yaratmak
- Tahrik:
- Sarhoşluk
- Kumar oynamak
- Yasak edilen malzemeyi bulundurmak
- İzinsiz üyelik
- Disiplin cezasının yerine getirilmesine karşı gelmek
- Kavga etmek
- Askerî kimliğini, görev veya faaliyetlerini izinsiz açıklamak
6-Yabancı Kişilerle Evlenmek
Yabancı uyruklu kişilerle evlenenlerden; bu evlilikleri, ilgili yönetmelikte belirtilen esaslar dahilinde Milli Savunma Bakanlığınca uygun görülmeyenlerin sözleşmeleri feshedilir.
7-Türk Vatandaşlığını Kaybedenler
Çeşitli nedenlerle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin veya Türk vatandaşlığından çıkartılanların sözleşmeleri feshedilir.
8-Terör Örgütleri İle Bağlantılı Olmak
Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olan, bu örgütlere yardım eden, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanan ya da kullandıran, bu örgütlerin propagandasını yapanların, sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir.
Her ne sebeple olursa olsun, sözleşmesi feshedilerek Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişiği kesilen uzman erbaşlar, tekrar Türk Silahlı Kuvvetlerine alınmazlar.
Uzman Erbaş Sözleşme Fesih İptal Davası Nedir
Yukarıda yazılı sözleşme fesih sebeplerinden herhangi biri nedeniyle sözleşmesi feshedilen uzman erbaş tarafından açılan davaya sözleşme fesih iptali davası denmektedir. Bu davayı sözleşme fesih işlemi yapıldığı tarihten itibaren 60 gün içerisinde bağlı bulunduğu kuruma karşı dava açmalıdır.
Kara kuvvetleri komutanlığında çalışan bir uzman çavuş davayı Milli Savunma Bakanlığına karşı açacak iken Jandarma Genel Komutanlığında çalışan bir uzman erbaş bu davayı Jandarma Genel Komutanlığına karşı açacaktır. Bu dava hangi kurumda çalışılırsa çalışılsın Ankara’da açılacaktır.
Uzman Erbaş Sözleşme Fesih Tazminatı
Uzman erbaşlardan sözleşmeleri kendi kusuru ile feshedilmemiş olanlar fesih yada sözleşmenin yenilenmemesi sonucu tazminata hak kazanırlar. Sağlık nedeni ile sözleşmesi feshedilen uzman erbaşlar tazminat alabilirler.
Uzman Çavuş Tazminatı nasıl hesaplanır?
Görev yaptığı yıl ile net aldığı maaşın bilinmesi durumunda fesih tazminatı hesaplanabilmektedir. Görev yaptığı yıl 5 yıl ve altı olanlar net maaşını 2 ile çarpıp ardından da görev süresi ile çarparak sonuca ulaşabilirler.
Örneğin 3 yıl görev yapmış bir uzman çavuşun tazminatı: 3yıl x 2 x Net Maaş(42.000) = 252.000 tl olarak bulunur.
5 yılın üzerinde çalışmış olanlar ise 5 yıla kadar olan kısmı yukarıdaki gibi hesaplayacak 5 yıldan sonraki kısmı ise 2 ile çarpmayarak bulacaktır.
Yargı Kararları
Görevde başarısızlık olgusunun ortaya koyucu, somut, bilgi ve belgelerin yokluğu, bilakis mevcut takdirleri karşısında salt takdir yetkisine dayanılarak davacının uzman erbaş sözleşmesinin feshinde hukuka uyarlık yoktur. AYİM 1.D E. 1999/1130 K. 2000/821
Emre itaatsizlikte ısrar suçundan mahkumiyeti kesinleşen davacı uzman çavuşun sözleşmesinin feshi mevzuatın amir hükmü gereğidir. AYİM 1.D E. 2001/300 K. 2001/730